Penzije na srpski i francuski način (VIDEO)
Francuska vlada odlučna je u tome da je reforma penzijskog sistema jedini način da se očuva Penzijski fond. Starosna granica za odlazak u penziju bi do 2030. trebalo da se pomeri sa 62 na 64 godine života. Reforma penzijskog sistema u Srbiji radikalnija je od francuske; žene će od 2032. godine odlaziti u penziju sa 65 godina, čime će se po sticanju prava na penziju izjednačiti sa muškarcima. Načini na koje građani dve zemlje reaguju na primenu reformi znatno se razlikuju.
Cilj reformi u Francuskoj i Srbiji je isti. U Francuskoj su 1950. četiri zaposlena izdvajala od zarada za jednog penzionera, a pola veka kasnije, taj odnos bio je dvostruko manji: dva zaposlena radila su za jednog penzionera. Prema demografskoj progresiji, 2040. će taj odnos biti još manji: za jednog penzionera radiće tek 1,3 zaposlena. Slično je i u Srbiji, gde za jednog penzionera sada radi 1,7 zaposlenih, dok je pre pola veka bilo četiri zaposlena po jednom penzioneru.
„Otprilike, kada se spusti ispod dva radnika koji finansiraju jednog penzionera, onda se smatra da penzijski sistem nije samodovoljan, odnosno da mora da se interveniše iz budžeta, što se dešava u mnogim evropskim zemljama. Tu postoje sad različiti odgovori na to. Uvedeni su takozvani stubovi penzijskog osiguranja, ali osnovni odgovor jeste upravo produženje radnog veka“, kaže za Insajder dr Mario Reljanović iz Instituta za uporedno pravo.
Ipak, francuski Penzioni fond razlikuje se od našeg po tome što u toj državi ne postoje privatni penzioni fondovi. Naime, Francuska ima čist sistem plaćanja doprinosa, bez ikakvih elemenata privatnog osiguranja. U toj zemlji postoje opšti penzioni fondovi za zaposlene i državne službenike, kao i 27 posebnih fondova. U njih se sliva novac od kojeg penzije primaju policijski službenici, operski pevači ili baletski igrači. U Srbiji radi više privatnih osiguravajućih kuća u koje zaposleni mogu da ulažu novac, koji će im biti vraćen tokom penzije.
„Francuska je, ne računajući nordijske zemlje, jedna od zemalja koje imaju najveću pokrivenost penzija u odnosu na prethodna primanja, negde oko 3/4 je iznos penzije u odnosu na prosečna primanja koje je to lice imalo tokom radnog veka. U taj penzijski fond dolazi priliv sredstava koji je mnogo postojaniji, nego u Srbiji. U Srbiji se Penzioni fond nikada nije oporavio od devedesetih godina“, podseća Reljanović.
Francuska godišnje izdvaja 13,8 % BDP-a za penzije, a Srbija 11% BDP-a.
"Penzioni sistem još u Jugoslaviji je viškove koristio na javne radove. Imamo čuvenu situaciju da je Sava centar izgrađen od penzionog fonda, kao i mnogi drugi infrastrukturni projekti. Penzioni fond Francuske nije u gubitku. Oni, prema informacijama koje ja imam, funkcionišu sa određenim dobitkom i oni samo preventivno pokušavaju da sprovedu ovu reformu“, objašnjava Reljanović.
Jedno od opravdanja za pomeranje starosne granice za odlazak u penziju u obe države jeste starenje stanovništva. Razlog isti, ali reagovanja građana dve zemlje znatno drugačija: u Francuskoj reforma izaziva velike društvene nemire, u Srbiji je građani prihvataju kao neminovnost.
Očuvanje Penzijskog fonda kroz reformu penzijskog sistema Srbiji je u nekoliko navrata predlagao i MMF. Zahvaljujući tim merama, Srbija će ove godine penzije povećati za oko 20 odsto. Ipak, one će se, i toliko povećane, znatno razlikovati od onih u Francuskoj. U novembru je prosečna penzija u Srbiji iznosila 33.700 dinara, odnosno oko 290 evra. U Francuskoj će, uz najavljeno povećanje od 100 evra, minimalna penzija biti 1.200 evra.
Izvor: Insajder