Kina - pretendent za poziciju svetske sile i glavni rival Amerike (VIDEO)
Posle pada komunizma i Berlinskog zida 1989. godine, u većini dotadašnjih komunističkih zemalja započete su temeljne političke i ekonomske reforme - ali ne i u Kini. Iako je deo građana danas druge ekonomije sveta imao demokratske težnje, one su iste godine ugušene u krvi na Trgu Tijananmen u Pekingu. Međutim, u isto vreme, rezultate je počeo da daje takozvani kineski recept – otvaranje tržišta započeto deceniju ranije, ali uz zadržavanje autoritarnog sistema. Rezultati tog takozvanog kineskog ekonomskog čuda jesu izlazak iz siromaštva više od 800 miliona ljudi, pozicioniranje Kine kao velike sile, ali i kao glavnog rivala Sjedinjenih Američkih Država.
Sedamdesetih godina, komunističke vlasti započele su ekonomsku reformu zemlje zbog koje je Kina danas poznata kao radionica celog sveta. Tada je stotine miliona ruralnog stanovništva prešlo iz sela u gradove, čime je pokrenuta danas dobro poznata kineska industrija. Iako je taj proces od agrarne zemlje napravio ekonomsku velesilu, doveo je i do ekonomske nejednakosti u komunističkom društvu.
"Ne treba precenjivati njihove uspehe. Kada posmatramo velike gradove kao što su Šangaj i Peking, oni stoje rame uz rame sa drugim velikim gradovima sveta poput Londona, Njujorka i Pariza ali ipak u proseku Kina, kada pogledamo njen ekonomski razvoj, ona se nalaze na ekonomskom nivou Bugarske, a tek nešto malo bolje od Srbije. Pred Kinom se tek nalazi dugačak period koji je potreban da ona sa visokim stopama rasta dođe do nekog razvijenog životnog standarda koji je približan zemljama u Evropi", izjavio je ekonomista Mihailo Gajić.
Ogromni ekonomski razvitak nije doveo do komunističkog društvenog blagostanja, ali je omogućio Pekingu da bude jedan od glavnih investitora i zajmodavaca u svetu, naročito u nerazvijenom delu. Tada su počele i optužbe – pre svega sa Zapada – zbog takozvanih dužničkih zamki, odnosno zbog toga što Kina daje kredite nerazvijenim zemljama kako bi, svesna da joj taj novac neće biti vraćen, to koristila da postavlja ekonomske i političke uslove.
"Tu vidimo nekoliko zemalja koje su bile u tim problemima - Zambija, Šri Lanka. Te zemlje inače nisu poznate po kvalitetnim administrativnim kapacitetima i ekonomskim politikama. Šri Lanka je sama sebe dovela do ivice gladi i građanskog rata jako "pametnim" ekonomskim politikama. Krivica je na tim državama, a ne na Kini koja se našla u situaciji da treba da povrati svoja sredstva koje je plasirala a i, što da ne, dobije neke političke poene", rekao je Gajić.
Pored kritika, pre svega iz Amerike, Kina trpi i restriktivne mere. Zbog genocida nad Ujgurima, ali i navoda o podrivanju američke nacionalne bezbednosti, deo kineskih tehnoloških kompanija poput Huaveija i Tiktoka trpe sankcije. Međutim, najveća tačka sporenja je Tajvan, čiju nezavisnost Amerika zvanično ne priznaje, ali ostrvu garantuje bezbednost.
"Sve je to dobilo na eskalaciji u prethodnih nekoliko godina zbog nove pretenzije Komunističke partije predvođene kineskim liderom Sijem Đinpingom na potpunoj reunifikaciji onoga što oni zovu "jedna Kina". Dakle, posle svrgavanja vlasti u Hongkongu i ponovnog preuzimanja vlasti tamo, Tajvan se pokazao kao nova adresa i cilj Komunističke partije Kine", izjavio je Stefan Vladisavljev iz Fondacije BFPE za odgovorno društvo.
Borba oko Tajvana za Kinu je borba za prevlast nad Pacifikom, smatra sagovornik "Markera", jer je kontrolisanje ostrva bitno u građenju pozicije svetske sile, što Amerika ne želi da dozvoli. Sada već dugoročni rivalitet najvećih ekonomija preti da dovede do novog Hladnog rata između Kine i liberalnih demokratija, predvođenih Amerikom i njenim saveznicima.
"Međutim, mi vidimo da u EU postoji nešto drugačije viđenje pitanja Tajvana. U poseti Kini predsednika Makrona eksplicitno je navedeno da bi EU trebalo da zauzme svoju poziciju po pitanju Tajvana i da ne bi trebalo slepo da prati Vašington. Institucionalno gledano, EU vidi Tajvan kao deo Kine zbog toga što priznaje politiku 'jedne Kine'", istakao je Vladisavljev.
Iako je kineska ekonomija poljuljana pandemijom korona virusa, koja je počela na njenoj teritoriji, ona je uspela donekle da se oporavi. Međutim, dalji ekonomski napredak Kine, najvećeg potrošača energenata na svetu, zavisiće od saradnje sa Rusijom – koja je zbog rata odsečena od Zapada i sve više pod političkim i ekonomskim uticajem Kine.
Izvor: Insajder
Preuzimanje delova teksta ili teksta u celini je dozvoljeno, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na www.insajder.net.